Piping Saksi

Isang po akong ordinaryong mamamayan na tumanda na sa ating bansa. Naranasan ko po ang hirap ng buhay sa isang Pilipinas na demokrasya. Inakala ko po na mamamatay na ako sa kahirapan, at kawalan ng pag-asa. Saksi po ako sa napakaraming dungis ng ating lipunan.

Hindi naman po kami mahirap dati. Lumaki po ako sa isang simpleng pamilya. May tindahan po kami sa harap ng aming bahay, at ang kinikita namin ay sapat na para makapamuhay kami ng payapa.

Hindi po ako nakatapos ng pag-aaral. May kahinaan daw po ang aking kukote sabi ng aking ama. Nahirapan po akong makapasa sa hayskul. Sa edad na disiotso ay nag-asawa na po ako. Tumira po kami ng asawa ko sa bahay ng aking mga biyenan. Ngunit nang mamatay ang aking mga magulang ay ako po ang nagmana ng aming bahay at tindahan. Akala ko po ay mananatiling payapa at masay ang lahat gaya ng dati.

Ngunit nagbabago po ang panahon. Dumadami po ang tao. Dumami rin ang nagtayo ng tindahan sa lugar namin, at nabawasan ang kinikita namin. Tumaas din po ang presyo ng mga bilihin at nahirapan po kami pagkasayahin ang kinikita ng tindahan para sa aming mag-anak. Naghanap po ng trabaho ang asawa ko. Hindi po ganoon kadali siya nakapasok. Construction, pabrika, at iba pa. Puro contractual lang po ang pagtanggap sa kanya. Wala pong kasiguraduhan. Hanggang sa mabalian siya ng tuhod at hindi na kinayang magtrabaho ng mabigat.

Dalawa po ang anak namin. Nagawa lang po nilang makatapos ng hayskul. Wala po kaming pera pangkolehiyo. Hindi naman po sila ganoon katalino para maging iskolar. Maaga na din po silang nag-asawa.

Saksi po ako sa pagbabago ng ugali ng tao sa ating bansa. Noong bata pa po ako ay masaya po kaming naglalaro araw-araw sa daan. Ngunit sa panahon po ng aking mga apo, marami na pong sasakyan sa kalsada, at hindi na rin ligtas sa gabi dahil marami na pong kabataan ngayon ang nalululong sa droga at nakakagawa ng krimen. Isa po sa mga apo ko ay nakursunadahan ng isang adik at nasaksak. Dahil siguro sa mahirap lang kami, hindi po nahuli ng mga pulis ang kriminal.

Naaalala ko din po, noong bata pa ako, gustung-gusto ko pong sumasakay sa jeep. Parang iskursyon palagi iyon para sa kin, kahit papunta lang po kami sa kabayanan para bumili ng paninda para sa tindahan namin. Ngunit sa katandaan ko, palagi na lang pong siksikan ang mga jeep. Ang mga drayber po ay hindi umaalis ng terminal na hindi puno ang jip. Tumitigil na din sila sa mga kanto para maghintay ng pasahero. Ang iingay na nila sa pagtawag ng mga pasahero, di gaya ng dati. At marami sa mga jeep ay may mga bangkitong inilalagay sa gitna para sa karagdagang pasahero. Kaya napakasikip na po ng mga jeep. Sa maraming beses po, puno na po ang jeep ay sumisigaw pa po ang drayber (o kunduktor) na maluwag pa. O kaya'y may dalawa pa, na ang totoo ay sa bangkito na lang pauupuin ang bagong sakay. Talamak na po ang kasinungalingan ngayon.

Sa aming pamimili sa palengke, karamihan po ng mga tindera ngayon ay may ginagawang pandaraya. Pang bumili ka ng isang kilong kamatis, asahan mo na may isang pangit. Sa pagbili ng isang taling talong, palaging may isang may uod. Sa pagbili ng isda, napakahirap po makakuha ng totoong sariwa.

Napakarami na rin po ng mga tambay sa mga kanto na maiingay na sumisigaw para sa mga jeep. Mga barker po ang mga ito, mga nagtatawag ng pasahero para sa isang jeep, kapalit ang maliit na halaga mula sa mga drayber. Sa halos lahat ng kanto na dadaanan ng mga jeep, may mga barker. Kaya napipilitan ang mga jeep na tumigil sa mga kanto at maghintay, para maisulit ang ibabayad niya sa barker. Ang mga barker ding ito ay walang paggalang. Karamihan sa kanila ay mukhang sanggano na katatakutan mo.

Hindi ko po maintindihan kung bakit dumami ang mga motorsiklo sa paligid. kasabay po nito ang pagdami ng mga balita ng aksidente ng mga nagmomotorsiklo. Sa aking pananaw, ang mga nagmomotorsiklo ay walang tamang batas na sinusunod. Dahil walang nagbabawal sa kanilang magpazigzag-zigzag sa kalsada, ginagawa nila ito ng walang takot. Nagagawa din nilang humarang sa daan at maging dahilan ng trapik. Wala po silang sinusunod na batas ayon sa tamang pwesto o linya nila sa daan.

Napansin ko rin po na ibang-iba na ang mga eskwelahan ngayon. Dati, iginagalang ang mga titser. At huwaran talaga sila ng kabataan. Hindi na ganoon. Maraming beses na po akong nakarinig ng titser na nagmura. May nabalitaan na din po ako na mga titser na nangmolestya ng estudyante. Maraming titser ang nagtitinda na lang sa klase, at hindi na halos nagtuturo. At may mga alam po ako na eskwelahan na negosyo ang paninda sa kantin, na sapilitang pinabibili ang mga bata. Negosyo din ang mga ID, ang mga class picture, ang mga uniporme, ang mga palabas na sine sa skul, ang gradwesyon, at iba pa. Ang sama po talaga.

Ang kabataan? Palalo na po ang karamihan sa kanila. Bastos na kung sumagot sa matatanda. Pasigaw pa kung mangatwiran. Kapag titingnan mo po sila sa mga tambayan, puro porma, puro yabang, puro walang kapalaluang bagay ang pinaggagagawa. Di na po nila iniisip ang kanilang kinabukasan, basta masaya po sila. Lalo na pong wala silang pakialam sa matatanda, o sa bansa. Di nga po ba't dumami ang mga adik na kabataan? Dumami din po ang mga batang kriminal. Sino po ba ang mga tambay sa mga kanto ngayon na naghahanap lagi ng away? Mga kabataan po. Wala na po yung matatabang maton. Puro kabataang adik na ang nandoon.

Ang mga ito po ang ilan sa napakaruming mga sitwasyon ng ating bansa sa nagdaang pamahalaan. Kanser, ayon nga po kay Jose Rizal. Malaki po ang pasasalamat ko na nagbago ang takbo ng buhay namin mula ng itatag ang bagong Pilipinas. Ngayon po ay nakatira po ako sa pamayanan ng mga matatanda kasama ang aking asawa. Kahit papano po ay nakakapanahi pa kami at nakakapagtanim ng mga gulay. May mga tao po ng gobyero na nag-aalaga sa amin. Kumakain po kami sa oras at di po kami kinukulang. Payapa po ulit ang aming buhay. Sana po ay hindi na po bumalik ang ating bansa sa nakaraan. Sana po ay ganito na lang, hanggang sa kamatayan po namin.

Bigong Demokrasya

Demokrasya. Isang uri ng pamahalaan na kumikilala at nagtatayugod ng labis-labis na mga karapatan ng mga mamamayan. Ito ay isang pamahalaan ng mga mamamayan at para sa mga mamamayan. Ngunit ito rin ay isang pamahalaan na kapakanan ng bansa ay napalitan ng kapakanan ng mga mamamayan, at ang biyaya ng lupa at dagat ay hindi pantay-pantay na naibabahagi sa lahat.

Ang demokrasya ay ang uri ng pamahalaan na pinanggalingan natin, at ang siyang naglugmok sa ating Inang Bayan sa kadiliman ng kasakiman, pagmamalabis, kontrol ng mga dayuhan, at kahirapan.

Karapatan. Iyan ang bantayog ng pamahalaang demokrasya. Layon ng mga batas sa ilalim nito na pangalagaan ang karapatan ng bawat isa, mahirap, mayaman, babae, o lalaki. nandiyan ang karapatang magmay-ari ng lupa at bahay, karapatang bumili ng kahit anong ipinagbibilapatang makapag-aral, at iba pa. Ngunit sa kabila ng malatalulot na kagandahan nito sa unang salita, ang mga karapatang ito ay hindi para sa lahat.

Papaano magkakaroon ng karapatan ang isang walang salapi para makabili ng kanyang nais bilhin? Papaanong magmamay-ari ng sariling lupa at bahay ang isang pamilya na ang perang pantustos ay para lang sa pagkain. Oo nga, nasa pagpupunyagi ang solusyon ng mga bagay-bagay, ngunit ang katauhan ng mga tao ay natural na hindi pantay-pantay. Ang malalakas ang katawan lamangang pwedeng makapagtrabaho ng maayos. Ang mga matatalino lamang ang may pagkakataon na magkaroon ng mataas na pwesto sa mga pagawaan, pamayanan o gobyerno. Ang mga mangmang, ang mga mahihina ang katawan, lalo na ang mga may kapansanan at matatanda ay wala nang pag-asa.

Sa paglago ng pamayanan sa isang demokrasya, kayamanan ang nagiging simbolo ng asenso at kapangyarihan. Ang mga pulitiko na maraming pera lamang ang nagiging opisyal ng pamahalaan. Ang mga may pera lang ang nakakapagnegosyo. Ang mga mayayaman lang ang mga nakikilala sa mga matataas na bahagdan ng lipunan.

Nasaan ang mga mahihirap at mahihina? Nasa bukid, nagsasaka ng lupang hindi sa kanila. Nasa pabrika, nagbabanat ng buto ng walo hanggang sampung oras. Nasa kalsada, namamalimos o nagiging biktima na lang ng krimen.

Dahil sa pagnanasang yumaman, ang mga mahihirap ay nabubulid sa mga gawaing ilegal. Ang mga tindero at tindera ay nagagawang mandaya. Ang mga drayber ay nagagawang magsakay ng labis sa kapasidad ng mga sasakyan nila. Ang mga empleyado ay nagagawang mangumit. Maging ang mga guro, na huwaran ng mga kabataan, ay nagagawang pagnasaan ang kakarampot na perang baon ng mga estudyante.

Ito ang bunga ng demokrasya, isang pamahalaan na pinamumugaran ng kasakiman at paghahngad, isang kalakaran na ang mayayaman ay mas nakatatas sa mga mahihirap. Isang bansang walang pagkakapantay-pantay. Isang bansang ang kultura ay nakaligtaan dahil sa pangangailangang materyal.

Ito ba ang nais mong bansa?

Bigo ang demokrasya. Bigo ito na mapagkaisa ang isang bansa sa lahat ng antas nito. Bito ito na mabigyan ng hustisya ang lahat ng pantay-pantay. Bigo ito na mabigyan ng dangal ang lahat ng mamamayan. At higit sa lahat, bigo ito na maitaguyod ang kabutihang asal at panggalang sa kapwa.

Ito ang dahilan kung bakit ang Pambansang Konseho ay nabuo, at ang Bagong Pilipinas ay ating naitatag. Totoo, hindi tayo demokrasya. Limitado ang kalayaan ng mga mamamayan. Ngunit ang ating bansa ay itinataguyod ang pagkakapantay-pantay ng lahat. Walang mahirap, walang mayaman. Ang lahat ay may karampatang pwesto sa lipunan. Ang lahat ay naglilingkod para sa bayan, at ang bunga ng ating mga pagpupunyagi ay naibabahagi ng pantay-pantay sa lahat. Ang Bagong Pilipinas, anuman ang sabihin ng ibang bansang napipiit pa rin sa mga motibo ng bigong demokrasya, ay payapa, masaya, at tagumpay.

Kamatayan Para sa mga Traydor sa Bayan

Mga kapatid kong Pilipino,

Ako ay labis na nalulungkot sa mga pangyayari nitong mga nakaraang araw. Ang mga ebidensya na nakalap natin ay tumpak na nagpapatunay sa ginawa ng ilan nating mga kapatid. At dahil dito, sila ay naparusahan ng kamatayan. Saksi kayo sa pagbitay na ginawa sa kanila. Malagim. Malungkot. Nakakapanindig balahibo. Pero nararapat.

Ano ba ang kanilang kasalanan? Hindi lingid sa inyo na sila ay nagkuntsabahan para manghikayat sa ating mga mamamayan na mag-isip ng baluktot laban sa pamahalaan. Batid din ninyo na humingi sila ng tulong mula sa ibang bansa laban sa ating gobyerno, na dahil dito ay nasira ng bahagya ang dangal na mayroon ang ating bansa. Ang mga dayuhan na noon pa kumakalaban sa ating mga alituntunin ay hindi naman kumilos laban sa atin, salamat sa Dyos. Ngunit ang kanilang ginawa ay sumira sa kultura na pinipilit nating linisin para sa tamang pag-unlad ng bansa.

Ano na lang ang sasabihin ng mga kabataan sa pagkilos nila na ito? Hindi ba't pwede silang gayahin ng mga bata? Ano na lang ang iisipin ng iba sa atin? Na maaari nating ibalik ang dating magulong pamamalakad ilang taon na ang nakararaan? Nais pa ba nating bumalik sa isang demokrasyang ang mayayaman lang ang nakikinabang, at tayo ay ginagatasan ng mga dayuhan?

Mga kapatid, ang mga taong ito ay mga dating opisyal ng gobyerno, mga dating negosyante, mga dating sundalo, mga taong nasanay sa buhay na nakatataas sila sa iba. Binigyan natin sila ng pagkakataong mamuhan dito sa ating bayan ng pantay-pantay sa lahat. HInayaan natin silang kumain sa ating mga pinagpaguran, uminom mula sa tubig na ating inigib, matulog sa mga bahay na ating itinayo. Nais nilang ibalik ang isang madilim na bahagi ng kasaysayan kung saan ang mahihirap ay halos walang makain at matulugan. Nais nilang bumalik sa kapangyarihan at yurakan muli ang ating mga kahinaan. Papayag ba tayo?

Higit sa pagtataksil nila sa bayan, nagawa din ng ilan sa kanila na pumatay. Sa pagnanais nilang itago ang kanilang insureksyon, nagawa nilang patayin ang ilan sa ating mga sundalo at mga opisyal na hindi pumayag pakisama sa kanila. Natural lang sa ating mga opisyal ng pamahalaan, lalo na sa ating mga sundalo, na hindi makisama sa kanila. Ang bawat isang lingkod ng bayan ay mahal ang bayan at nauunawaan ang kalagim lagim na mangyayari kapag ibinalik ang dating demokrasya ng mayayaman. Ang ating mga lingkod at iniulat sa ating pamahalaan ang mga pangyayari, at dahil dito, sila ay namatay. Sila ay mga bayani.

Kanina, alas-sais ng gabi, sa paglubog ng araw sa kanluran, sila ay binitay sa salang pagpatay at pagtataksil sa bayan. Nawa'y magawa nating linisin sa ating mga tahanan at pamayanan ang maitim na espiritu ng insureksyon na ginawa nila. Nawa'y walang sumunod sa kanila. Masakit pumatay ng isang kapatid na Pilipino, subalit kung ang Inang Bayan ang mapapahamak, hindi mangingimi ang pamahalaan na kumilos para protektahan sya.

Ang Pamayanan

Sa bagong Pilipinas, ang pamayanan ang pinakamahalagang bahagi ng bansa. Dito uusad ang pinakapraktikal na elemento ng pamahalaan, kabilang ang serbisyo sosyal, paglilingkod, hanapbuhay, mga kasiyahan, at ang kapakanan ng lahat.

Ang pamayanan ng makabagong Pilipinas ay binubuo ng mga tahanan at mga serbisyong sosyal na nakapaligid sa kanila. Bawat tahanan at binubuo ng isang pamilya, o ng isang komyun. Ang komyun at binubuo ng dalawa hanggang limang mamamayan na may parehong kasarian, lalaki o babae. Ang bawat isang pamayanan ay may iisa lang gawaing komunidad. Pwedeng pagawaan ng sasakyan, pagawaan ng damit, taniman, o pangisdaan. Ang lahat ng gawain ng mga mamamayan sa pamayanan ay naaayon sa industriya na ito.

Nakapaligid sa pamayanan ang ospital, opisina ng serbisyo sosyal, munisipyo, palengke, simbahan, at iba pa. Umiikot ang mga pambansang jip para sa mga tao. Nagrarasyon ng pagkain ang mga palengke. Nagtatrabaho ang lahat ng walang sweldo, ngunit ang lahat ng pangangailangan ay ibinibigay sa kanila--pagkain, damit, tubig, at iba pa.

Ang araw sa pamayanan ay nagsisimula ng alas sais ng umaga, kung kailan ang lahat ay nag-eehersisyo sa loob ng isang oras. Pagdating ng alas-syete, ang lahat at babalik sa mga tahanan para mag-almusal at maghanda. Alas-nwebe ang pasok sa trabaho. Alas dose ang tanghalian. Ala-una ay trabaho ulit. Alas kwatro ay simula na ng oras ng pakikihalubilo, kung saan pwedeng gawin ang lahat ng sports, sayawan, kantahan, panonood ng sine, at iba pa. Alas syete ay nasa bahay na ang lahat, hanggang alas dyes, kung saan wala nang pwedeng lumabas.

Mahigpit ang pagpapatupat sa mga alituntunin ng komunidad. Ito ay upang maiwasan ang pagkakataong gumawa ng krimen ang sinuman. Ginagawa rin ang oras ng exercise para sa kabutihan ng katawan. Ginagawa ang oras ng pakikihalubilo para sa mga sports, mga gawaing simbahan, mga sining, at iba pa, na naglalayon na mapaunlad ang kakayahan ng bawat isa sa kanya-kanyang talento.

Ang bawat pamayanan sa bansa ay bahagi ng pambansang ekonomiya. Bawat isa ay mahalaga. Kaya bawat mamamayan dito ay mahalaga din. Ito ang magtataguyod sa ating bansa para sa pag-unlad.

Ang Kawal Pilipino

Ang bagong hukbo ng Pilipinas ay isang makabagong hukbo na naaayon sa marangal na tradisyon ng mga bayaning lingkod ng bayan. Bawat isang sundalo ng bansa ay naglilingkod sa bayan ng buong puso at buong buhay. Lahat ng sundalo ay ibinubuhos ang kanilang oras para sa bayan. Hindi sila pinapayagang mag-asawa at mag-anak. Hindi rin sila pinapayagang mamuhay ng may karangyaan.

Bawat isang sundalo ay dumaan sa mahigpit na pagsala at malupit na pagsasanay. Ang isang nagnanais na maging sundalo ay dadaan sa pagsubok pisikal, mental, sikolohiyal, at pagmamahal sa bayan. Kailangang walang sakit at may likas na kakayahan ang katawan ng isang kandidato. Kailangang may "common sense" at matalas ang praktikal na isip. Kailangang walang problemang emosyonal at matatag ang puso at espiritu. Higit sa lahat, kailangang handang ibigay ang buhay para sa bayan. Sa kanilang pagsasanay, ang mga sundalo ay dumadaan pa rin sa napakaraming mga pagsubok na susubok sa kanilang likas na loyalidad sa bansa, ganundin sa dangal ng kanilang mga puso at isip.

Pinipilit ng gobyerno na ang mga sundalong maglilingkod sa bayan at sa publiko ay malilinis ang isip at puso, walang pag-iimbot, walang sariling ambisyon, walang takot mamatay para sa bayan, walang ugaling bastos. Ang pedestal ng kanyang pagkatao ay ang pagmamahal sa bayan, dangal ng pagkatao, katapangan, at kalinisan ng loob. Ang bawat sundalo ay dapat maging huwaran ng mga tao. ANg bawat sundalo ay dapat magmistulang mga bayani ng bansa.

Sa huli, kapag ang isang sundalo ay napagbintangan ng paggawa ng masama, ang isang sundalo ay hindi mangingiming umalis sa tungkulin at mamundok, kung saan ay pwede niyang paglingkuran ang kalikasan ng hindi nababanaag ng lahat.

Parusang Korporal at Parusang Kamatayan

Oktubre 1 ng taong ito. Ibinalik ng bagong pamahalaan ang parusang kamatayan para sa mga krimeng idineklarang "heinous". Ayon sa Batas bilang 1103, ang batas ng parusang korporal, sa ilalim ng seksyon ng hustisya, ang mga kriminal na napatunayang pumatay, nang-"rape", nanunog, nagtinda ng droga, at iba pa, ay paparusan ng kamatayan sa pamamagitan ng pagbigti. Ang mas magaang na krimen ng pagnanakaw ng hihigit sa limang libo, ang pangmomolestya, ang pambabastos sa mga simbolo ng bansa, ang pagtataksil sa bansa, at iba pa, at paparusahan ng kamatayan sa pamamagitan ng paglason. Ang mas mabababang kasalanan ay paparusahan ng pampublikong pagpalo at pagtapon sa mga isla ng repormasyon, kung saan sila ay sasanaying mabuhay sa hirap ng maayos.

Ayon din sa batas na ito, ang mga maliliit na kasalanan tulad ng paglabag sa batas trapiko, pagmumura, pag-ingay, pagdadala o paggamit ng mga ipinagbabawal, ay parurusahan ng pagpalo. Ang mga maliliit na krimeng ito ay paparusahan agad-agad kung may ebidensyang video.

ANg mga malalaking krimen naman ay lilitisin lamang sa loob ng panahong di lalampas sa isang buwan. Sa pamamagitan ng mga bagong kagamitan ngayon, at sa tulong ng mga makabagong alituntunin na nagsasaayos ng lahat, hindi magiging mahirap magbigay ng hustisya para sa lahat.

Makabagong Batas Para Sa Mga Sasakyang Panlupa

Ang mga sumusunod ay ayon sa legal na dokumentong nagsasaad ng bagong batas para sa mga sasakyang panlupa sa buong Pilipinas.

Epektibo Enero sa darating na taon, ipagbabawal na ang mga sasakyang de-motor na may dalawa (2) o tatlong (3) gulong. Ang sinumang lalabag sa batas na ito ay may karampatang multa na isang libong piso, parusang katumbas ng mula sampu (10) hanggang dalawampung (20) palo, at pagkumpiska sa naturang ipinagbabawal na sasakyan.

Alinsunod sa kaparehong petsa, ipagbabawal na ang paggamit ng mga sasakyang hindi otorisado ng pamahalaan. Kabilang dito ang lahat ng kotse, SUV, at van. Ang tanging papayagang gumamit ng mga kalsada ay ang mga pambansang jip na rehistrado sa lokal na munisipyo at nagtataglay ng stiker ng bagong Pilipinas. Ang sinumang may-ari ng mga ipinagbabawal na sasakyan ay maaaring ipalit ang kanilang mga sasakyan sa ating mga rehistradong ahente upang sila ay magkaroon ng legal na sasakyan. Ang mga ipinagbabawal na sasakyan ay kakalasin at ireremodel para maging ayon sa disenyo at kakayahan ng rehistradong sasakyan.

Ang mga pambansang jip ay magtataglay ng kulay sa katawan nito na naaayon sa klase nito. Pula ang kulay ng mga jip na ginagamit ng mga opisyal ng gobyerno, puti ang kulay ng mga serbisyong medical at sosyal, berde ang kulay para sa mga pulis at sundalo, at dilaw ang pampublikong sasakyan.

Ang mga pampublikong jip aymagseserbisyo sa puliko na naaayon sa makabagong alituntunin na isinasaad ng batas, at ang mahahalaga sa mga alituntuning ito ay nakasaad sa ibaba.

Bawat pampublikong sasakyan ay may kapasidad na magsakay ng labinlimang pasahero. Ang drayber at labing-apat na pasahero sa loob. Ang disenyo nito ay katulad ng mga bus na ang pasukan ay nasa harap, sa tabi mismo ng drayber. Hindi dapat lumabis sa dalawampu ang pasahero. Hindi rin dapat magpasabit. Ang bawat pasahero ay hindi dapat magbayad dahil ang mga drayber ay sinuswelduhan ng gobyerno. Pwede lang tumigil ang mga jip sa tamang tigilan na namamarkahan ng mga karatula. Magkahiwalay ang lugar ng sakayan at babaan. Ang lugar ng babaan ay magmula sa isang markadong pwesto sa daan at lalagpas dito. Uulitin ko, paglagpas ng marka at hindi bago ang marka. Ang lugar ng sakayan ay nakahiwalay dito, bago ang babaan na may layong dalawampung metro o higit pa. Ang sakayan ay pwede lang maokopahan ng limang jip. Hindi maaaring tumigil ang ibang jip kung walang bakante. Dapat ding sumunod ang mga nakatigil sa jip sa pila, uusad kapag bakante na sa harapan. Ang nasa unahang jip ay dapat umalis sa loob ng sampung segundo kung walang pasaherong papasakay, o sampung segunto matapos sumakay ang huling pasahero.

Ang mga pampublikong jip ay mag-ookopa ng linya ng daan na pinakamalapit sa bangketa. Ang ibang mga jip ay mag-ookopa ng linya na malapit sa gitna. Kung may iba pang linya sa pagitan, maaari itong gamitin sa paglampas sa ibang sasakyan. Pede rin dito dumaan ang kahit anong sasakyan subalit dapat ay mas mabilis ang takbo nila kesa sa mga nasa nabanggit na dalawang linya. Ang mga pribadong sasakyan ay hindi maaaring pumarada sa linya ng mga pampublikong sasakyan. Dapat silang maghanap ng mga paradahan na hindi parte ng kalsada. Hindi rin sila pwedeng tumigil pansamantala.

Ang nga pribadong sasakyan ay inaatasang magsakay ng mga pasahero tuwing maraming pasaherong nag-aabang. Sa ganitong mga pagkakataon, ilalabas nila ang ruta nila na nakasulat ng malinaw sa isang karton. Kapag sa ganitong mga pagkakataon, hindi sila pwedeng umiba ng daan taliwas sa ruta na ipinaskil nila.

Ang mga pribadong sasakyan ay hindi pwedeng gumarahe sa kanilang mga tahanan. Bawat kumunidad ay may itatalagang paradahan para sa mga pribading jip, may karampatang distansya mula sa mga komunidad.

Ang ruta ng mga pampublikong jip ay naaayon sa karaniwang pupuntahan ng mga tao. Lahat ng pampublikong jip ay dapat dadaan sa mga palengke, simbahan, munisipyo, ospital, at sa iba pang gusaling pangserbisyong sosyal.

Ang mga bagong alituntunin na ito ay ipapatupad sa Enero ng darating na taon. Sapat ang panahon para mapaghandaan ito ng lahat. Ang mga ito ay ipapatupad para sa pagkakapantay-pantay ng lahat, para sa kaayusan ng sambayanan, at para sa simpleng ngunit sapat na buhay na inaasam ng pamahalaan para sa lahat.